Thịt đỏ từ lâu đã là một phần quan trọng trong chế độ ăn uống của con người, cung cấp nguồn protein, sắt và các chất dinh dưỡng thiết yếu khác. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên quan giữa việc tiêu thụ thịt đỏ và bệnh ung thư. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về thịt đỏ, cơ chế sinh ung thư khi tiêu thụ thịt đỏ, các bằng chứng khoa học về mối liên quan này, cũng như cách sử dụng thịt đỏ một cách hợp lý để đạt được lợi ích và giảm thiểu rủi ro, bảo vệ sức khỏe của mình.
Thịt đỏ là gì?
Thịt đỏ là các loại thịt có màu đỏ khi còn tươi và không đổi thành màu trắng khi nấu chín. Các loại thịt đỏ phổ biến ở nước ta như thịt bò, thịt lợn, thịt dê, thịt trâu và thịt bê… Thịt đỏ là nguồn cung cấp protein chất lượng cao, vitamin B12, sắt heme (dễ hấp thụ), kẽm và những chất dinh dưỡng quan trọng cho sức khỏe.
Tuy nhiên, thịt đỏ cũng chứa nhiều chất béo bão hòa và cholesterol, đặc biệt là khi tiêu thụ các phần thịt có nhiều mỡ. Ngoài ra, quá trình chế biến thịt đỏ (như xông khói, ướp muối hoặc chế biến thành thịt nguội, xúc xích, ruốc bông, giò, chả) có thể tạo ra các hợp chất có hại cho sức khỏe.
Cơ chế sinh ung thư của thịt đỏ
Các nhà khoa học đã chỉ ra rằng việc sử dụng thịt đỏ, đặc biệt là thịt đỏ đã qua chế biến (xông khói, ướp muối, thịt nguội, xúc xích, ruốc bông, giò, chả), có thể làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư đại trực tràng. Dưới đây là một số cơ chế chính:
– Hợp chất N-nitroso (NOCs): Khi ăn thịt đỏ, các hợp chất N-nitroso có thể hình thành trong ruột. Những chất này có khả năng gây tổn thương DNA và dẫn đến ung thư.
– Sắt heme: Sắt heme trong thịt đỏ có thể kích thích sản xuất các gốc tự do, gây tổn thương tế bào và làm tăng nguy cơ ung thư.
– Chất béo bão hòa: Chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa từ thịt đỏ có thể gây nên tình trạng viêm mãn tính, một yếu tố nguy cơ cho sự hình thành ung thư.
– Chế biến ở nhiệt độ cao: Khi thịt đỏ được nấu ở nhiệt độ cao (như nướng, chiên), các hợp chất gây ung thư như heterocyclic amines (HCAs) và polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) có thể hình thành.
Bằng chứng khoa học về mối liên quan giữa thịt đỏ và ung thư
Nhiều nghiên cứu lớn đã được thực hiện để tìm hiểu mối liên quan giữa thịt đỏ và ung thư. Dưới đây là một số kết quả nổi bật:
– Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC), trực thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đã đánh giá mức độ gây ung thư của việc tiêu thụ thịt đỏ và thịt chế biến sẵn. Sau khi xem xét kỹ lưỡng các tài liệu hiện có, các chuyên gia gồm 22 nhà khoa học từ 10 quốc gia, đã phân loại thịt đỏ vào nhóm có thể gây ung thư cho con người (Nhóm 2A). Tiêu thụ thịt đỏ chủ yếu liên quan đến ung thư đại trực tràng, nhưng cũng có bằng chứng liên quan đến ung thư tụy và ung thư tuyến tiền liệt.
Thịt chế biến sẵn được phân loại vào nhóm gây ung thư cho con người (Nhóm 1), dựa trên bằng chứng đầy đủ cho thấy tiêu thụ thịt chế biến sẵn có thể gây ung thư đại trực tràng. Các chuyên gia kết luận rằng mỗi 50g thịt chế biến sẵn tiêu thụ hàng ngày làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng lên 18%.
– Nghiên cứu EPIC (European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition): Nghiên cứu này theo dõi gần 500.000 người từ 10 quốc gia ở châu Âu và phát hiện ra rằng những người ăn nhiều thịt đỏ có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng cao hơn so với những người ăn ít.
Cách sử dụng thịt đỏ để đạt được lợi ích và giảm nguy cơ ung thư
Mặc dù thịt đỏ có liên quan đến nguy cơ ung thư, nhưng điều này không có nghĩa là ăn thịt đỏ sẽ bị ung thư hay bị ung thư rồi thì không được ăn thịt đỏ. Bạn không cần loại bỏ hoàn toàn thịt đỏ khỏi chế độ ăn mà hãy chọn một chế độ ăn thịt đỏ hợp lý. Dưới đây là một số lời khuyên để sử dụng thịt đỏ một cách an toàn và hợp lý:
– Hạn chế lượng tiêu thụ: Theo khuyến cáo của Viện Nghiên cứu Ung thư Hoa Kỳ, bạn nên giới hạn lượng thịt đỏ tiêu thụ ở mức dưới 500g mỗi tuần (khoảng 70g mỗi ngày).
– Ưu tiên thịt tươi: Thay vì sử dụng thịt đỏ đã qua chế biến (như xúc xích, thịt xông khói, lạp xưởng, giò chả, thịt nguội), hãy chọn thịt tươi và chế biến tại nhà.
– Chế biến đúng cách: Tránh nướng hoặc chiên thịt ở nhiệt độ cao. Thay vào đó, hãy luộc, hầm, hấp.
– Ăn cùng với rau củ: Ăn kèm thịt đỏ với nhiều rau củ giàu chất xơ để giảm ảnh hưởng xấu của thịt đỏ lên hệ tiêu hóa.
Kết luận
Thịt đỏ là một nguồn dinh dưỡng quan trọng, nhưng việc tiêu thụ quá nhiều hoặc chế biến không đúng cách có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư đại trực tràng. Hiểu rõ cơ chế sinh ung thư và có cách sử dụng hợp lý sẽ giúp bạn tận dụng được lợi ích của thịt đỏ mà vẫn bảo vệ sức khỏe của mình. Hãy luôn nhớ rằng, một chế độ ăn uống cân bằng, đa dạng, đủ chất dinh dưỡng và lối sống lành mạnh là chìa khóa để phòng ngừa ung thư và duy trì sức khỏe tốt.