Xạ trị là một trong những phương pháp chính để điều trị bệnh ung thư. Xạ trị có vai trò điều trị triệt căn, bổ trợ giảm nguy cơ tái phát và vai trò điều trị giảm nhẹ triệu chứng cho bệnh nhân ung thư. Bài viết này chúng tôi muốn chỉ ra những lưu ý cho bệnh nhân xạ trị để bệnh nhân nắm được giúp nâng cao hiệu quả điều trị, chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân
Những điểm lưu ý chung cho các bệnh nhân xạ trị
- Tuân thủ chỉ định điều trị
Tuân thủ chỉ định điều trị của bác sĩ là rất quan trọng để vừa đạt hiệu quả điều trị cao nhất, vừa hạn chế biến chứng tác dụng phụ. Một số bệnh nhân lo ngại rằng xạ trị ảnh hưởng xấu đến sức khỏe nên rất hay tự ý nghỉ xạ, tuy nhiên cần hạn chế tối đa giản đoạn quá trình xạ trị để đạt hiệu quả điều trị cao nhất.
- Chế độ dinh dưỡng hợp lý
Bệnh nhân cần có chế độ dinh dưỡng cân bằng, đa dạng các loại thực phẩm, đủ chất dinh dưỡng để đảm bảo sức khỏe cho quá trình điều trị, bệnh nhân sụt cân quá nhiều sẽ ảnh hưởng đến kế hoạch xạ trị đã được lập sẵn, giảm hiệu quả điều trị, tăng tác dụng phụ. Nhiều bệnh nhân ăn uống kém trong quá trình điều trị làm cho sức khỏe suy giảm, không theo được phác đồ điều trị làm cho bệnh nhân có diễn biến xấu, tiên lượng xấu.
- Phát hiện, chăm sóc các tác dụng phụ
Quá trình điều trị sẽ có nhiều biến chứng tác dụng phụ, cần dự phòng, phát hiện và xử trí kịp thời. Tránh để các tác dụng phụ trở nên nghiêm trọng, ảnh hưởng đến quá trình điều trị và chất lượng sống của người bệnh nhân. Bệnh nhân cần nâng cao nhận thức về tác dụng phụ để có biện pháp dự phòng và điều trị hiệu quả.
- Tránh các tác nhân gây hại
Tránh sử dụng rượu bia, thuốc là trong quá trình điều trị. Không tự ý sử dụng các loại thuốc, thực phẩm chức năng, đặc biệt là các loại thuốc nam mà không có chỉ định của bác sĩ, gây nên các tác dụng không muốn khác.
Những lưu ý cho bệnh nhân xạ trị vùng đầu mặt cổ
– Xạ trị vùng đầu mặt cổ điều trị cho các bệnh lý ung thư vùng: ung thư vòm họng, ung thư vùng miệng, ung thư amydan, ung thư hạ họng – thanh quản…
– Vùng đầu mặt cổ có nhiều cơ quan lành quan trọng cần được bảo vệ như não, tủy ống, mắt, tuyến yên, tuyến nước bọt…, liều xạ trị các bệnh lý ung thư đầu mặt cổ rất cao nên nhiều tác dụng phụ, bệnh nhân cần được theo dõi sát sao, chăm sóc kỹ lưỡng trong, sau quá trình điều trị.
– Xạ trị vùng đầu mặt cổ ảnh hưởng trực tiếp đến họng miệng nên ảnh hưởng rất nhiều đến khả năng ăn uống của bệnh nhân, chăm sóc răng miệng, dự phòng giảm tác dụng phụ viêm niêm mạc miệng, họng là rất quan trọng, bệnh nhân cần có một chế độ ăn phù hợp để duy trì sức khỏe trong quá trình điều trị.
– Tình trạng viêm da do xạ trị vùng cổ thường nặng nề hơn các vùng khác của cơ thể, do đó chăm sóc da cũng rất quan trọng để tránh viêm da ảnh hưởng đến quá trình điều trị
– Tác dụng phụ mạn tính sẽ ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân như khô tuyến nước bọt, cứng hàm, hoại tử xương hàm, giảm thị lực, thính lực… do đó cần có biện pháp hỗ trợ bệnh nhân, tập các bài tập phục hồi chức năng là rất quan trọng để duy trì chức năng các cơ quan, nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân trong và sau quá trình xạ trị.
Những lưu ý cho bệnh nhân xạ trị vùng lồng ngực
– Xạ trị vùng lồng ngực điều trị cho các bệnh lý: ung thư vú, ung thư phổi, ung thư thực quản, ung thư vùng trung thất…
– Lồng ngực là một cơ quan di động theo nhịp thở, do đó, nếu không có các phương pháp xạ trị theo nhịp thở, bệnh nhân cần duy trì nhịp thở vừa phải, không quá nhanh, không quá mạnh, không quá sâu so với bình thường.
– Kiểm soát tình trạng ho, khó thở là một vấn đề hết sức quan trọng. Bệnh nhân xạ trị vùng lồng ngực, đặc biệt là bệnh lý ung thư phổi rất thường gặp triệu chứng ho. Bệnh nhân cần được điều trị kiểm soát ho hiệu quả để không ảnh hưởng đến quá trình xạ trị.
– Bệnh nhân cần được tập luyện các bài tập để cải thiện chức năng hô hấp trước, trong và sau quá trình xạ trị.
Những lưu ý cho bệnh nhân xạ trị vùng chậu tiểu khung
– Xạ trị vùng chậu tiểu khung điều trị cho các bệnh lý: ung thư cổ tử cung, ung thư trực tràng, ung thư nội mạc tử cung, ung thư âm hộ, âm đạo, ung thư tiền liệt tuyến…
– Sự thay đổi thể tích bàng quang (chứa nước tiểu) và trực tràng (chứa phân) trong vùng chậu tiểu khung sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả xạ trị, do đó, bệnh nhân bắt buộc phải được chuẩn bị bàng quang và trực tràng trước khi lập kế hoạch điều trị xạ trị và trước mỗi buổi xạ trị hàng ngày.
– Các triệu chứng bệnh nhân hay gặp trong và sau quá trình điều trị xạ trị là viêm da vùng xạ, tiểu buốt, tiểu rát, đại tiện khó, đau rát… Bệnh nhân cần phát hiện, báo bác sĩ xạ trị để được xử trí kịp thời.
– Những bệnh nhân mong muốn có thể có con sau quá trình điều trị cần trao đổi trước với bác sĩ điều trị để có các biện pháp phù hợp.